RAZLIKA IZMEĐU KLAUZEVICEVOG I FUKOOVOG TUMAENJA RATA

Apstrakt

Razumevanje odnosa oveka, društva i rata izražava se kroz setove istorijski promenjivih relacija, pri čemu nam teorije i doktrine rata ne govore mnogo samo o umeću i nainu ratovanja tokom istorije, kao što na prvi pogled može izgledati imajući u vidu njihovu usmerenost na pitanja strategije, taktike, operatike, oružanih formacija, manevara, opsada, vojnikog drila itd., već nam pružaju informacije i o opštem razumevanju oveka, uređenosti društva i o režimima znanja i novim "modelima istine" karakteristinim za određeno vreme. Izbor da se ovde razmatra odnos Klauzevicevog i Fukoovog tumaenja rata, određen je antropocentrinim preokretom koji se dešava u teoriji i vođenju rata krajem XVIII i poetkom XIX veka. U tom periodu ustanovljuje se moderna teorija rata uvođenjem ljudskog faktora i žive sile kao okosnice ratovodstva naspram dotadašnjih opsadnih ratova za utvrđenja. Glavni teorijski predstavnik novog pristupa je upravo Klauzevic. Kod Klauzevica, ovek dobija centralni znaaj i kljunu ulogu u određivanju ishoda i ciljeva rata, a moderni rat se definiše kao sudar žive sile, i u politikom smislu, kao izraz opšte volje u društvu. U istorijskom pogledu, to je period ustanovljenja moderne države, naroda kao suverena i uvođenja opšte vojne obaveze. Sa druge strane, suprotno ovome, prema Fukou, to je period nastanka moderne antropocentrine episteme i uvođenja mehanizama totalnog biopolitikog nadzora u državne mehanizme upravljanja i kontrole, koji se na najegzemplarniji nain ispoljavaju upravo u vojnim institucijama i tehnikama obuke i vođenja rata. Prema Fukou, država u tom periodu preuzima monopol nad ratom i istovremeno ga definiše na totalan nain, kao opšti rat za život, rat nacije za opstanak, kao nužnost, zakon i istovremeno iregularnost uređenog poretka, izguravajući ga na margine svog legitimeteta kao trajni skriveni podtekst, ali i kao generator, pogonsku snagu društvene dinamike i kao jedan od kamena temeljaca modernog, narodnog suvereniteta. Ideja narodnog suvereniteta predstavlja ideološki okvir modernog instrumentalizovanja građana za vođenje rata. Ova dva pristupa predstavljaju dijametralno suprotna polazišta odnosu suvereniteta, vlasti i rata i razumevanju znaaja i uloge oveka u ratovima modernih država.