ISTORIJA JEDNOG PERNICIOZNOG MITA
Ključne reči:
rasa, naučni rasizam, poligenizam, mit, legitimacijaApstrakt
Ovaj rad pre dstavlja kratak pregled ključnih pseudonaučnih ideja o rasi koje su nastale kao rezultat posmatranja domorodačkog stanovništva vanevropskog sveta iz evropskog rakursa. Oslanjajući se na neke od najznačajnijih recentnih studija napisanih na ovu temu, poglavito na Robert Vold Sasmanov (Robert Wald Sussman) Mit o rasi: problematični opstanak jedne nenaučne ideje, rad se bavi istorijom „naučnog“ rasizma pre negoli istorijom rasizma per se. Kako većina autora naglašava, daleko od nepro-menljivog naučnog određenja, rasa je bila ideološki konstrukt koji je prošao kroz razne metamorfoze, tako da se moderno shvatanje rase (posmatrano iz dugoročne istorijske perspektive) pojavilo relativno skoro. Pored toga, rad pokazuje kako je kategorizaci-ja ljudskih bića u zasebne rase služila kao glavno sredstvo legitimacije kolonijalizma, eksploatacije i genocida nad urođeničkim stanovništvom. Temelji takvog shvatanja su počeli da se urušavaju kada su pojedini društveni naučnici počeli da izražavaju sum-nju u plauzibilnost uvreženih ideja o urođenoj superiornosti belog čoveka i urođenoj inferiornosti ostalih rasa, da bi vremenom međunarodna naučna zajednica došla do konsenzusa da rasa ne predstavlja naučnu kategoriju već socijalni mit.
Reference
Blaut, James M. 1993. The Colonizer’s Model of the World: Geographical Diffusionism and Eurocentric History. New York and London: Guilford Press.
Boas, Franc. 1982. Um primitivnog čoveka. Beograd: Prosveta.
Brattain, Michelle. 2007. Race, Racism, and Antiracism: UNESCO and the Politics of Presenting Science to the Postwar Public. American Historical Review 112 (5), 1386–1413.
Cox, Oliver. 1987. Race Relations: Its Meaning, Beginning, and Progress. In: Race, Class, and the World System: The Sociology of Oliver C. Cox, eds. Herbert M. Hunter and Sameer Y. Abraham, 50–66. New York: Monthly Review Press.
Jones, James H. 1993. Bad blood: The Tuskegee Syphilis Experiment (2nd ed.). New York: The Free Press.
Keel, Terence. 2018. Divine Variations: How Christian Thought Became Racial Science. Stanford, CA: Stanford University Press.
Luckmann, Peter L. i Thomas Luckmann. 1992. Socijalna konstrukcija zbilje: rasprava o sociologiji znanja. Zagreb: Naprijed.
Monaghan, John i Peter Just. 2003. Socijalna i kulturna antropologija. Sarajevo: TKP Šahinpašić.
Pišev, Marko. 2017. Između fetiša i polumeseca: istorijsko-antropološki pristup islamu u Podsaharskoj Africi. Beograd: Univerzitet, Filozofski fakultet, Odeljenje za etnologiju i antropologiju, Centar za antropologiju javnih i praktičnih politika: Dosije studio.
Pišev, Marko. 2018. Islam, relativizam i nauka. Beograd: Univerzitet, Filozofski fakultet, Odeljenje za etnologiju i antropologiju, Centar za antropologiju javnih i praktičnih politika: Dosije studio.
Roberts, Dorothy. 2011. Fatal Invention: How Science, Politics, and Big Business Re-create Race in the Twenty-first Century. New York and London: The New Press.
Sharma, Alankaar. 2010. Diseased Race, Racialized Disease: The Story of the Negro Project of American Social Hygiene Association Against the Backdrop of the Tuskegee Syphilis Experiment. Journal of African American Studies 14 (2), 247–262.
Solomos, John and Les Back. 1996. Racism and Society. Basingstoke: Macmillan.
Sussman, Robert Wald. 2014. The Myth of Race: The Troubling Persistence of an Unscientific Idea. Cambridge, MA and London: Harvard University Press.
Wallerstein, Immanuel. 1991. Social Conflict in Post-Independence Black Africa: The Concepts of Race and Status-Group Reconsidered. In: Race, Nation, Class: Ambigous Identities, Etienne Balibar and Immanuel Wallerstein, 187–203. London and New York: Verso.
